एआई (AI) को परिभाषा
एआई (कृत्रिम बौद्धिकता) भनेको कम्प्युटर विज्ञानको एउटा शाखा हो जसले मानिसले जस्तै सोच्ने, सिक्ने, र निर्णय गर्ने क्षमता भएका मेसिनहरू र प्रणालीहरू बनाउनमा ध्यान केन्द्रित गर्छ। सरल शब्दमा भन्नुपर्दा, यो कम्प्युटरलाई मानिसले जस्तै चलाखीपूर्ण तरिकाले काम गर्न सिकाउने प्रविधि हो।
यसले मुख्यतया तीनवटा कुराहरूमा काम गर्छ:
- सिक्ने (Learning): एआई प्रणालीले डेटाबाट जानकारी सिक्छ र अनुभवको आधारमा आफ्नो प्रदर्शन सुधार गर्छ।
- तर्क गर्ने (Reasoning): सिकेको जानकारीको आधारमा एआईले कुनै पनि समस्या समाधान गर्न वा निष्कर्षमा पुग्न तर्क प्रयोग गर्छ।
- आत्म-सुधार (Self-correction): यसले आफ्नै गल्तीहरू पहिचान गरी सुधार गर्छ, जसले गर्दा समयसँगै यो अझ राम्रो हुँदै जान्छ।
एआई (AI) को महत्व
आजको युगमा एआईको महत्व धेरै छ, र यसले हाम्रो जीवनका हरेक क्षेत्रलाई रूपान्तरण गरिरहेको छ। यसका केही प्रमुख महत्वहरू यस प्रकार छन्:
- उत्पादकत्व वृद्धि: एआईले दोहोरिने र नीरस कामहरूलाई स्वचालित बनाउँछ, जसले गर्दा मानिसहरूले बढी रचनात्मक र जटिल कामहरूमा ध्यान दिन सक्छन्। उदाहरणका लागि, उत्पादन कारखानाहरूमा रोबोटले सामानहरू मिलाउने काम गर्छ।
- निर्णय प्रक्रियामा सुधार: एआईले ठूलो मात्रामा डेटाको विश्लेषण गरी त्यसबाट अर्थपूर्ण जानकारी निकाल्न सक्छ, जसले गर्दा व्यवसाय र संस्थाहरूले अझ राम्रो र छिटो निर्णय लिन सक्छन्।
- स्वास्थ्य सेवामा क्रान्ति: एआईले रोगहरूको निदान गर्न, नयाँ औषधिहरूको अनुसन्धान गर्न र बिरामीको अवस्थालाई निगरानी गर्न मद्दत गर्छ।
- सुरक्षा र पहिचान: यसले अनुहार पहिचान (facial recognition) र साइबर सुरक्षामा पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
- व्यक्तिगत अनुभव: हामीले प्रयोग गर्ने एपहरू जस्तै फेसबुक, नेटफ्लिक्स र युट्युबले एआईको प्रयोग गरी हामीलाई हाम्रो रुचि अनुसारका सामग्रीहरू देखाउँछन्।
- वातावरणीय समस्या समाधान: एआईले मौसमको पूर्वानुमान गर्न, प्राकृतिक प्रकोपहरू पहिचान गर्न र ऊर्जा खपतलाई अझ प्रभावकारी बनाउन मद्दत गर्छ।
संक्षेपमा भन्नुपर्दा, एआई एउटा शक्तिशाली उपकरण हो जसले हाम्रो जीवनलाई सहज, सुरक्षित र अझ प्रभावकारी बनाउँछ। यो भविष्यको प्रविधि मात्र नभएर हाम्रो वर्तमानको अभिन्न अंग बनिसकेको छ।
एआई (कृत्रिम बौद्धिकता) को विस्तृत उदाहरण र तस्बिरहरू यहाँ प्रस्तुत छन्:
१. सेल्फ-ड्राइभिङ कारहरू (Self-Driving Cars)
सेल्फ-ड्राइभिङ कारहरू एआईको सबैभन्दा उन्नत र महत्त्वपूर्ण उदाहरणमध्ये एक हुन्। यी गाडीहरूले सेन्सर, क्यामेरा, राडार र जीपीएसको सहायताले आफ्नो वरिपरिको वातावरण बुझ्छन्। एआई एल्गोरिदमले यी सबै डेटाको विश्लेषण गरेर बाटो पहिचान गर्ने, ट्राफिक नियम पालना गर्ने र दुर्घटनाबाट बच्नका लागि सही निर्णय लिन्छ। यसले यातायातलाई अझ सुरक्षित र प्रभावकारी बनाउने क्षमता राख्छ।
Licensed by Google
२. डिजिटल असिस्टेन्टहरू (Digital Assistants)
हाम्रो दैनिक जीवनमा प्रयोग हुने डिजिटल असिस्टेन्टहरू जस्तै Google Assistant, Apple Siri र Amazon Alexa एआईमा आधारित हुन्छन्। यी प्रणालीहरूले हाम्रो आवाजलाई बुझेर त्यसको प्रतिक्रिया दिन्छन्। प्राकृतिक भाषा प्रशोधन (Natural Language Processing – NLP) को प्रयोग गरेर यी सहायकहरूले तपाईंको प्रश्नको जवाफ दिने, रिमाइन्डर सेट गर्ने, संगीत बजाउने, र अन्य धेरै कामहरू गर्छन्।
३. स्वास्थ्य सेवामा एआई (AI in Healthcare)
एआईले स्वास्थ्य क्षेत्रमा क्रान्ति ल्याएको छ। यसले ठूलो मात्रामा बिरामीहरूको डेटा (जस्तै: एक्स-रे, एमआरआई र सीटी स्क्यान) को विश्लेषण गरी रोगहरूको छिटो र सही निदान गर्न मद्दत गर्छ। यसले क्यान्सर जस्ता रोगको प्रारम्भिक चरणमै पत्ता लगाउन सक्ने क्षमता राख्छ। यसका अतिरिक्त, एआईले नयाँ औषधिहरूको अनुसन्धानमा पनि मद्दत गर्छ, जसले औषधिको विकास प्रक्रियालाई अझ छिटो बनाउँछ।
